اتوکلاو چیست؟

دستگاه اتوکلاو آزمایشگاهی، بیمارستانی و پزشکی به عنوان ضدعفونی کننده با بخار نیز شناخته می شوند و معمولاً برای مراقبت های بهداشتی یا صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اتوکلاو دستگاهی است که از بخار تحت فشار برای از بین بردن باکتری های مضر ، ویروس ها ، قارچ ها و هاگ روی اجسامی که داخل یک مخزن فشار قرار می گیرند ، استفاده می کند..

برای عمل استریلیزاسیون به دمای مناسب و مدت زمان معین نیاز است. رطوبت موجود در بخار، گرما را به اجسام منتقل می کند تا ساختار پروتئینی باکتری ها و هاگ ها روی آنها را از بین ببرد. در مراقبت های بهداشتی ، اصطلاح “اتوکلاو” معمولاً برای توصیف یک ضدعفونی کننده با بخار انتخاب شده است.

در نتیجه، از لحاظ واژه شناسی، اصطلاحات ضدعفونی کننده با بخار و اتوکلاو مترادف هستند و می توانند به جای یکدیگر استفاده شوند. با این وجود ، اتوکلاو اغلب در محیط های آزمایشگاهی استفاده می شود ، در حالی که دستگاه ضدعفونی کننده بیشتر در بیمارستان ها یا محیط های دارویی وجود دارد.

تاریخچه

نمونه اولیه اتوکلاو که امروزه به عنوان زودپز معروف است ، توسط فیزیکدان فرانسوی الاصل Denis Papin در 1679 اختراع شد. بعدها،  Charles Chamberland، میکروبیولوژیست فرانسوی نسخه جدیدی به نام اتوکلاو ایجاد کرد، که در کاربردهای پزشکی استفاده می‌شد. اصول و روشهای مربوط به ضدعفونی کردن، در 150 سال گذشته تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است. در حقیقت ، بجای تغیرات اساسی در فرآیند ضدعفونی کردن، بیشتر پیشرفتهای عمده در فناوری اتوکلاو از سال 1879 حول محور نظارت بر فرآیند  ضدعفونی کردن، ایمنی اتوکلاو  بوده است.

علم ضدعفونی کردن، در سال 1881 با تحقیق Robert Koch در مورد ضدعفونی کردن با بخار و هوای گرم آغاز شد. او پی به قدرت گرمای مرطوب (بخار) در مقایسه با گرمای خشک برد. سرانجام ، در سال 1933 فناوری اتوکلاو مدرن با اولین دستگاه ضدعفونی کننده با فشار بخار معرفی شد که بوسیله اندازه گیری دما در خط تخلیه محفظه (تله ترموستاتیک) عملکرد  آن  کنترل می‌شد. قبل از این تاریخ ، فشار تنها ابزار کنترل بود و  دما یا حذف هوا  هیچ دخالتی برای کنترل نداشت. با گذشت زمان ، فناوری جدید اتوکلاو از جمله فناوری وکیوم اولیه در سال 1958 و  steam-flush pressure-pulse در سال 1987 توسعه یافت. این فناوری‌ها واقعا موجب تکامل اتوکلاوها یا دستگاههای ضدعفونی کننده با بخار که امروزه در بیمارستانها استفاده می شود ، شدند.

قطعات اتوکلاو اجزاء

همانطور که گفته شد، ساده ترین شکل اتوکلاو شبیه نوع زودپز یا اتوکلاو نیمکت آزمایشگاهی است. در زیر توضیحات مفصل درباره ی اجزای مختلف اتوکلاو آمده است:

چمبر فشار

این قسمت، جزء اصلی اتوکلاو بخار است که از یک محفظه داخلی و یک روکش بیرونی تشکیل شده است. محفظه داخلی از فولاد ضد زنگ یا فلز مفرغ ساخته شده است، و خارج مخزن از آهنگ ساخته شده است. اتوکلاوهای مورد استفاده در آزمایشگاه های مراقبت های بهداشتی دارای یک محفظه خارجی است که با بخار پر می شود. این عمل تا زمان لازم برای رسیدن به دمای مورد نیاز را کاهش یابد. اندازه محفظه فشار از 100 لیتر تا 3000 لیتر متغیر است.

درب

قسمت مهم بعدی اتوکلاو درب اتوکلاو است.

هدف از درپوش این است که محفظه درون را از فضای بیرون جدا و در داخل اتوکلاو یک حالت استریل شده ایجاد کند.

درپوش از طریق گیره های نگهدارنده‌ ، پیچ و واشرهای نسوز و مخصوص باعث می‌شود که هوایی وارد مخزن نرود.

درپوش از اجزای مختلف دیگری مانند موارد زیر تشکیل شده است:

• فشارسنج

• یک فشار سنج روی درب اتوکلاو، برای نمایش اندازه فشار در حین استریل کردن وجود دارد.  برای ایمنی و پی به شرایط کار، فشار سنج خیلی مهم است.

   

  • • سوپاپ اطمینان

    • اتوکلاوها تحت فشار بالا کار می‌کنند. بنابراین باید از ایمنی بالایی برخوردار باشند تا کاربر آسیب نبیند. یکی از تجهیزاتی که باعث افزایش ایمنی دستگاه اتوکلاو می‌شود، سوپاپ اطمینان است. سوپاپ اطمینان با کمک سوتی که روی آن است، در واقع یک شیر ایمنی است که جهت کنترل فشار در بویلرها و مخازن تحت فشار استفاده می‌شود. صدای این سوت شبیه صدای زودپز است که با کمک آن، می‌توان پی به مقدار فشار داخل محفظه شد و در صورت بالا رفتن بیش از حد آن در مخزن اتوکلاو، سوپاپ آن را کنترل می‌کند.

       

      • • دریچه اطمینان

        • یک شیر ایمنی روی درب اتوکلاو وجود دارد ، که در مواردی که فشار داخل به طور غیرقابل کنترل افزایش یابد با کمک آن میتوان  فشار را کنترل کرد.

           

          • • منبع مولد بخار المنت‌های برقی حرارت

            • یک ژنراتور بخار الکتریکی یا دیگ بخار در زیر محفظه وجود دارد که از یک المنت‌های برقی برای گرم کردن آب و تولید بخار در محفظه داخلی و خارجی استفاده می کند.

               

              بطور مشابه اگر سطح آب موجود در محفظه داخلی زیاد از حد باشد، ممکن است در عملکر بقیه اجزا تداخل ایجاد کند.

               

              مولد سیستم خلا (در صورت وجود)

               

              در برخی از انواع اتوکلاوها ، یک ژنراتور برای ایجاد خلاء بصورت جداگانه در آنها وجود دارد که هوا را از داخل محفظه بیرون می کشد تا خلا در داخل محفظه ایجاد شود. وجود برخی از حفره های هوا در داخل محفظه ممکن است موجب رشد میکروارگانیسم های مختلف شود. به همین دلیل است که محفظه خلاء جزء مهمی از اتوکلاو است.

               

              کولر

               

               بسیاری از اتوکلاوها دارای سیستم خنک کننده می‌باشند این سیستم از آب‌ها مورد استفاده ای شده دستگاه کمک می‌گیرد. این آب‌ها، قبل ازاینکه از لوله های تخلیه خارج شود، تهیه می‌شود. این سیستم، اصطلاک ناشی از لوله زهکشی جلوگیری را کم می‌کند.